बावणकुळे रिर्टन्स…

यंदा कामठीतून पहील्याच यादीत मिळाली उमेदवारी

डॉ.ममता खांडेकर
(Senior Journalist)

नागपूर,ता.२१ ऑक्टोबर २०२४: महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूकीसाठी भारतीय जनता पक्षाने काल ९९ उमेदवारांची यादी जाहीर केली,यातील एक नाव हे लक्षवेधी होते ते म्हणजे भाजप प्रदेशाध्यक्ष चंद्रशेखर बावणकुळे यांचं.पहील्याच यादीत कामठीतून उमेदवारी मिळालेले बावणकुळे यांना २०१९ च्या विधानसभेचे तिकीट ही मिळाले नव्हते.महत्वाचे म्हणजे तिकीट मिळण्या पूर्वीच बावणकुळे यांचे मतदारसंघातील संपूर्ण जिल्ह्यांमध्ये सभा नियोजित होत्या.सर्वदूर बावणकुळे यांची जाहिरात करणारे मोठमोठे फलक झळकत होते,बावणकुळे नावाचं ‘वादळ’त्यांच्या मतदारसंघात सर्वदूर झंझावात होतं,बावणकुळे यांच्या विजयाची खात्री त्यांच्या मतदारांनाच नाही तर विराेधकांना देखील होती मात्र,‘न भूतो ना भविष्यती’असे अघटित घडले आणि पहीली यादी तर सोडा,अखेरच्या यादीत देखील बावणकुळे यांचे किंवा त्यांच्या पत्नी किंवा मुलाचे नाव गडकरी,फडणवीस यांच्या महत प्रयासानेही येऊ शकले नाही.या पार्श्वभूमीवर यंदाच्या निवडणूकीत अगदी पहील्याच यादीत बावणकुळे यांचे नाव जाहीर होणे,दिल्लीश्‍वरांच्या या कृतीलाच आता सामान्य मतदार ‘बावणकुळे रिर्टन्स’संबोधित आहेत.

जिलह्यातील कामठी विधानसभा मतदारसंघातून भाजपचे उमेदवार टेकचंद सावरकर चौथ्यांदा विजयी होणारे उमेदवार होते मात्र,त्यांना पूर्वीचे मताधिक्य राखता आले नव्हते.२०१९ पूर्वीच्या निवडणूकीत चंद्रशेखर बावणकुळे हे ४० हजारांहून अधिक मताधिक्याने विजयी झाले होते,सावरकर हे ११ हजार मतांनी विजयी झाले.मताधिक्याची ही घसरण भाजपला या निवडणूकीत भरुन काढावी लागणार आहे.

राज्यातील हेवीवेट मंत्री व विद्यमान प्रदेशाध्यक्ष चंद्रशेखर बावणकुळे यांचा कामठी हा मूळ मतदारसंघ आहे.गेल्या निवडणूकीत १२ जण रिंगणात होते मात्र खरी लढत भाजपचे टेकचंद सावरकर आणि काँग्रेसचे सुरशे भोयर यांच्यातच होती.बावणकुळे यांनी सलग तिन टर्म म्हणजे पंधरा वर्ष या मतदारसंघाचे प्रतिनिधित्व केले होते.निवडणूकी आधीच भाजपमध्ये ज्या नेत्यांचा विजय पक्का मानला जात होता त्यात बावणकुळे यांचे नाव अग्रस्थानी होते.मात्र,अखेरच्या क्षणी बावणकुळे यांचा पत्ता कटला व कोणीही कल्पनाही केली नसेल ते जिल्हा परिषदेचे माजी सदस्य टेकचंद सावरकर यांच्या गळ्यात उमेदवारीची माळ पडली !वास्तवतेत सावरकर यांनी पक्षाकडे उमेदवारी देखील मागितली नव्हती.फक्त एकदाच भाजपकडून त्यांनी रामटेकमधून उमेदवारी दाखल केली होती मात्र,शिवसेनेला रामटेक मतदारसंघ युतीमध्ये सूटताच त्यांनी आपला उमेदवारी अर्ज मागे घेतला होता.

हा एकमेव अपवाद वगळता विधानसभा निवडणूकीशी त्यांचा थेट संबंध नव्हता.पण,ज्या पद्धतीने २०१९ मध्ये अचानक त्यांना उमेदवारी अर्ज भरण्यास सांगण्यात आले,त्यामुळे त्यांना देखील आश्‍चर्याचा धक्काच बसला होता तर दूसरीकडे ज्या पद्धतीने बावणकुळे यांनाच नव्हे तर त्यांच्या ऐवजी एबी फॉर्म ,त्यांची पत्नी ज्योती किवा मुलगा संकेत यांना तरी मिळावा यासाठी, गडकरी व फडणवीसांनी अखेरपर्यंत अमित शहा यांचे मन वळवण्याचा प्रयत्न केला ते सगळे प्रयत्न निष्फळ ठरले होते.

बावणकुळे यांनी त्यांच्या मतदारसंघात भरपूर विकासकामे केली होती.विशेषत:दहा गावांसाठी आणलेली नळ योजना ही खूप लोकप्रिय ठरली.त्यांचे तिकीट कापले जाईल याची कल्पना
अगदी विरोधकांनी देखील केली नव्हती.निवडणूकीच्या फार पूर्वीच आत्मविश्‍वासाने भरपूर बावणकुळे यांनी मतदारसंघ पिंजून काढण्यास सुरवात केली होती.कुठे सभा,कुठे पदयात्रा,कुठे पदाधिका-यांसोबतच्या बैठका सुरुच होते,मात्र,आत्मविश्‍वासू बावणकुळेंच्या आत्मविश्‍वासालाच फार मोठा धक्का पोहोचवणारी कृती दिल्लीतील भाजच्या श्रेष्ठींनी केली.त्यांचे नाव पहील्याच यादीत येणे अपेक्षीत असताना देखील ते आले नाही अन्,येथेच सर्वांच्या मनात शंकेची पाल चुकचुकली.शहांची मनधरणी सुरु झाली मात्र,शहा अखेरपर्यंत बधलेच नाही…!

बावणकुळेंचे तिकीट कटले आणि ते सावरकरांच्या नशीबी आले.बावणकुळेंच्या मतदारसंघात तेली आणि कुणबी जातीच्या मतदारांची संख्या सर्वाधिक आहे.त्यामुळे ओबीसी समाज मोठ्या प्रमाणात नाराज होण्याची भीती भाजपला होती,त्यामुळे त्याच समाजाचे टेकचंद सावरकर यांना उमेदवारी देऊन ओबीसी समाजाची नाराजी दूर करण्याचा प्रयत्न करण्यात आला.तरीही बावणकुळे यांना ज्या पद्धतीची वागणूक पक्ष श्रेष्ठींकडून मिळाली,त्याचा परिणाम भाजपच्या मताधिक्यावर झालाच.दूसरी बाब म्हणजे,बावणकुळेंना आपला नेता मानणारे पदाधिकारी व समर्थक हे कमालीच्या मानसिक धक्क्यात होते.मौदा हे सावरकरांचे मूळ गाव,पण त्या गावात देखील सावरकरांना मताधिक्य मिळाले नाही.या पूर्वी जिल्हा परिषद निवडणूकीतही सावरकरांचा पराभव झाला होता.

याच निवडणूकीत २,३४७ मतदरांनी ‘नोटा ’चा वापर करुन उमेदवार नाकारले होते.नोटाचा वापर करणार मतदार हा बहूतांश भाजपचा परंपरागत मतदार होता.काँग्रेसचे उमेदवार सुरेश भोयर यांचे वडील यादवराव भोयर हे कामठीचे आमदार राहीले होते. त्यामुळे कामठीच्या राजकारणात त्यांचा दबदबा होता.तसेच स्वत:सुरेश भोयर जिल्हा परिषदेचे माजी अध्यक्ष होते.यादवराव भोयर यांची पुण्याई व स्वत:सुरेश भोयर यांचा दांडगा जनसंपर्क,यामुळे भोयर यांनी कामठी विधानसभा निवडणूकीत १ लाखावर मते घेतली आणि सावरकर यांचे मताधिक्य कमी झाले.

मतमोजणीच्या वेळी १८ व्या फेरीपर्यंत भोयर हे आघाडीवर होते.मात्र,१९ व्या फेरीपासून चित्र बदलले आणि कमळ उमळायला सुरवात झाली. १९ व्या फेरीपर्यंत जवळपास ७५ टक्के मतदारसंघात काँग्रेस आघाडीवर होती.भाजपच्या या विजयाचे शिल्पकार ही बावणकुळेच ठरले.ही निवडणूक बावणकुळे यांनी ‘पक्षनिष्ठेतून’प्रतिष्ठेची केली व सावरकरांसाठी मते खेचून आणली.टेकचंद सावरकर यांना १,१८,१८२ मते मिळाली तर सुरेश भोयर यांना १,०७,०६६ मते मिळाली.सावरकर यांनी प्रतिस्पर्धी भोयर यांचा ११ हजार ३६ मतांनी पराभव केला.