इतवारीत प्रशासनाला वाट ..कोचिंग क्लास दूर्घटना घडण्याची!

‘सत्ताधीश’ने या मार्केटमधील सर्व मजल्यांवर फेरफटका मारला असता,७ ऑगस्ट २०२४ रोजी म्हणजे तीनच दिवसांपूर्वी, इतवारीतील खापरीपुरा भागात अत्तराच्या दूकानाला आग लागल्यानंतर माणसे इतकी सहज का मरतात?याचा उलगडा झाला.अग्निशमन यंत्रणेसह आपात्कालीन परिस्थितीत कोणतीही सुरक्षेची यंत्रणा इमारतीत नसल्याने आग लागल्यावर या आठही मजल्यावरील दूकानातील शेकडो माणसे ही क्षणार्धात मृत्यू पावतील,इतक्या धोकादायक स्थितीत ही इमारत, प्रशासन व राजकीय नेत्यांचे तोंड चिडवित उभी असलेली आढळते.महत्वाचे म्हणजे आगीला आणखी रौद्र रुपात परिवर्तित करतील अशा ज्वलनशील कागदी पुठ्ठ्यांचे ढिग प्रत्येक मजल्यावर रचून ठेवण्यात आले आहे!प्रत्येक मजल्यावर इतक्या दाटीवाटीने दूकाने उभारण्यात आली आहे की,हे मार्केट आहे की कारागृह,असा प्रश्‍न पडतो. दोन पावले पायी चालायला देखील जागा पंजवानी मार्केटच्या त्या कल्पकबुद्धीच्या बिल्डरने सोडली नाही.

(छायाचित्र : लाकडी प्लायवूड आणि कागदी पुठ्ठे…पंजवानी मार्केटच्या सगळ्या मजल्यावर हेच दृष्य आढळून येतं!)

या ठिकाणी सर्वात पहीला अपघात घडला होता तो २१ जून १९७१ रोजी जेव्हा जीर्ण झालेली इमारत कोसळून पडली व त्या दुर्घटनेत याच ठिकाणी एकूण ७ जणांचा मृत्यू झाला होता त्यात वयोवृद्धांपासून तर लहान बालकांचा देखील समावेश होेता.५३ वर्षांच्या कालावधीनंतर देखील या वास्तूच्या धोकादायक स्थितीत कोणतेही परिवर्तन झाले नसून, उलट ती आणखी जास्त धोकादायकच्या श्रेणीत असलेली आढळून येते.तेव्हा सात जणांचा एकसाथ मृत्यू झाला होता,आता शेकडो लोकांचा मृत्यू एकसाथ ओढवू शकतो!मनपा प्रशासन मात्र यावर गप्प असून जणू दुर्घटनेचीच वाट बघत आहे.दिल्लीतील कोचिंग क्लासच्या दुर्घटनेनंतर दिल्ली पालिकेच्या दोन अधिका-यांची नोकरीवरुन हकालपट्टी करण्यात आली,नागपूर महानगरपालिकेचे संपूर्ण प्रशासनच पंजवानी मार्केटमध्ये आगीची घटना घडल्यास आरोपीच्या पिंज-यात उभे  राहणार आहे,कारण या इमारतीला अद्यापही अग्निशमन विभागाचे ना-हरकत प्रमाणपत्र मिळालेले नाही!मग इमारत सुरु कशी?

देशाच्या सर्वोच्च न्यायालयाने दिल्लीच्या घटनेत राजेंद्र नगर येथील शिकवणी वर्ग म्हणजे मृत्यूचे सापळे असल्याची कठोर टिपण्णी केली होती.इतवारी भागातील पंजवानी मार्केटमध्ये आगीची घटना घडल्यास,बेसमेंटसह वरच्या इमारतीत कुठेही इंचभर धावायलाही जागा नसल्याने, जे महाभयंकर दृष्य उमटेल त्याची कल्पनाही कोणत्याही संवेदनशील मनाचा माणूस करु शकत नाही.मात्र,निगरगट्ट झालेले भ्रष्ट मनपा अधिकारी व काही राजकीय नेते यांना मात्र ,नागपूरातील माणसे आगीत होरपळून मृत्यूमुखी पडली तरी कोणताही फरक पडत नाही.असे नसते तर नाकासमोर उघडपणे चढलेले अनाधिकृत इमले,बेसमेंटमधील अतिक्रमण,फूटपाथवरील अतिक्रमणामुळे ६ फूटांचा रस्ता ग्राहकांसाठी फक्त २ फूटांचा सोडणे,दाटीवाटीच्या गल्लीबोळ्यात थाटलेल्या बाजारांच्या गल्ल्या,तूफान गर्दीतून संभाव्य चेंगराचेंगरीची होऊ शकणारी घटना,आग लागल्यास लहानग्यांसह माता-भगिनींवर ओढवू शकणारा मृत्यू,याची वेळीच दखल घेऊन योग्य कारवाई केली असती,असे मात्र घडत नाही.उलट,बेसमेंटमधील अतिक्रमणावर कारवाई करीत असल्याची ‘संख्या‘ नागपूर खंडपीठात ‘मूजोर‘ अधिकारी सांगत असतात व न्यायालयाशी दिशाभूल करतात,त्या संख्येत अतिशय धोकादायक असलेले इतवारीतील पंजवानी मार्केटचा समावेश का नाही?

(छायाचित्र : याला काय म्हणावे?सुरक्षेचे उपाय की धूळफेक?)

न्यायालयाच्या शब्दात हे मृत्यूचे सापळे मोकळे करण्याची कोणाची जबाबदारी आहे?महानगरपालिकेची नाही का?पंजवानी मार्केटच्या बेसमेंटमध्ये शॉट सर्कीटमुळे लागणारी फक्त एक चिंगारी पुरेशी ठरेल,पळायलासुद्धा बिल्डरने जागा सोडली नाही,इतकी भीतीदायक स्थिती असून वरील मजल्यांवर एका वेळी फक्त एक माणूस चढू किवा उतरु शकेल एवढ्या लहान पाय-या(जिना)तिथे बनवण्यात आल्या आहे.अतिवृष्टिमुळे बेसमेंटमधला पायवा सरकेल किवा आगीमुळे खालची धग वर पोहोचेल त्यावेळच्या संकटांची कल्पना देखील करु शकणार नाही इतकी धोकादायक इमारत महाराष्ट्राच्या उपराजधानीत एक केंद्रिय मंत्री व उपमुख्यमंत्री,गृहमंत्री व पालकमंत्र्यांच्या शहरातील इतवारी भागात पंजवानी मार्केटच्या नावाने दिमाखात उभी आहे.ज्या इमारतीत अनाधिकृत बांधकामाशिवाय अग्निशमनाचे संपूर्ण नियम पायदळी खुलेआम तुडवले गेले आहेत तरी देखील त्या इमारतीवर कोणतीही कारवाई होत नाही,पाणी,वीज कापली जात नाही,इमारतीची फाईल शोधली जात नाही,याचा अर्थ इतवारी भागात वारंवार घडणा-या आगीच्या घटनेपासून प्रशासन व राजकारणी कोणताही बोध घेऊ इच्छित नाही,असाच होतो.