निवडणूक आयोग आणि महाराष्ट्रातील आरोप-प्रत्यारोप

नागपूर,ता.७ नोव्हेंबर २०२५: स्वायत्त निवडणूक आयाेग हा भारताच्या लोकशाहीच्या मूळ गाभा आहे.मात्र,या संस्थेवर महाराष्ट्राच्या विधान सभा निवडणूकीनंतर जे दाट संशयाचे धुके साठले,त्यावर लोकसभेचे विरोधी पक्ष नेते राहूल गांधी यांच्या वारंवार पुराव्यानिशी सादरीकरणानंतर आणखी अविश्‍वासहर्तेचे दाट परत चढत चालल्या आहेत.महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूकीत मतदार याद्यांमध्ये झालेल्या बेरजा- वजाबाक्यांचा मुद्दा राहूल गांधी व त्यांच्या अभ्यासक सहका-यांनी ऐरणीवर आणला आहे.विधानसभेच्या दारुण पराभवानंतर विरोधकांच्या महाविकास आघाडीने पुन्हा एकदा २६ नोव्हेंबर २०२४ रोजी(महाराष्ट्रात २० नोव्हेंबर रोजी एकाच टप्प्यात मतदान झाले होते)ईव्हीएमविरुद्ध जनआंदोलन पुकारण्याचा निर्धार केला.यावेळी पुन्हा एकदा मतपत्रिकांवर महाराष्ट्राच्या निवडणूका घ्यावात अशी मागणी विरोधकांनी केली.‘भारत जोडो’च्या धरतीवर महाराष्ट्रात मोठे अभियान सुरु करण्याचीही घोषणा करण्यात आली होती.

याच पार्श्वभूमीवर देशाच्या सर्वोच्च न्यायालयाने विरोधकांची कानउघाडणी करीत ’निवडणूकीत पराभव झाल्यानंतर इलेक्ट्रॉनिक व्होटिंग मशीनवर(ईव्हीएम)प्रश्‍नचिन्ह उपस्थित करता,जिंकल्यावर मात्र शांत बसता’अशा शब्दात खडसावले होते.

स्वत: राष्ट्रवादी काँग्रेसचे सर्वेसर्वा शरद पवार यांनी,विधानसभेत काँग्रेसला  ८० लाख मते मिळून त्यांचे १५ आमदार निवडून आले तर शिंदे गटाच्या शिवसेनेला ७९ लाख मते मिळून त्यांचे ५७ आमदार निवडून आले!असा प्रश्‍न उपस्थित केला.अजित पवार यांच्या राष्ट्रवादीला ५८ लाख मते मिळून त्यांचे ४१ आमदार निवडून आले,त्यापेक्षा जास्त मते मिळून देखील आमच्या जागा कमी कश्‍या?मतांची ही आकडेवारी आश्‍चर्यकारक असल्याचे ते म्हणाले.मते महायुतीपेक्षाही जास्त मिळून देखील महाविकासआघाडीचा पराभव झालाच कसा?या प्रश्‍नाने इतक्या ज्येष्ठ नेत्यालाही छळले.मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी ’निकालाचा स्वीकार करा’असा ‘लाख मोलाचा’सल्ला पवारांना दिला.पराभव स्वीकारला तर यातून लवकर बाहेर याल,तुम्ही तरी आपल्या सहका-यांना आत्मपरिक्षण करण्याचा सल्ला द्याल,अशी अपेक्षा फडणवीसांनी व्यक्त केली.

२०२४ च्या लोकसभेत भाजपला १ कोटी ४९ लाख १३ हजार ९१४ मते मिळाली पण जागा निवडून आल्या ९,काँग्रेसला ९६ लाख ४१ हजार ८५६ मते मिळाली व जागा निवडून आल्या १३,शिवसेना उबाठाला ७३ लाख ७७ हजार ६७४ मते मिळाली जागा निवडून आल्या ७,शरद पवार गटाला ५८ लाख ५१ हजार १६६ मते मिळाली व जागा निवडून आल्या ८,अशी माहिती देखील त्यांनी दिली.लोकसभेत विरोधकांना लाखो मते जी मिळाली ती मात्र अवघ्या तीनच महिन्यात त्या-त्या राजकीय पक्षापासून परावृत्त कशी झाली?याचे कोणतेही उत्तर सत्ताधारी व निवडणूक आयोगाकडे नाही…!

मारकडवाडीचे उदाहरण तर अतिशय बोलके आहे.मारकडवाडीतील ग्रामस्थांनी मतपत्रिकेवर मतचाचणी घेण्याचे ठरवले.या चाचणीतून घोषित झालेला निकाल बदलणार नव्हता.तरी देखील पोलिस बळाचा वापर करुन मारकवाडीच्या ग्रामस्थांना मतपत्रिकेवर चाचणी घेण्यापासून रोखण्यात आले आणि हे….महाराष्ट्रात घडले …! मारकडवाडी सोलापूर जिल्ह्यातील हे गाव राजकीय वादाच्या केंद्रस्थानी आले होते. या गावातील मतदारांनी ईव्हीएमवर शंका उपस्थित करुन  मतपत्रिकेवरच मतदान करण्याचे निश्‍चित केले होते.मात्र,प्रशासनाने जमावबंदी लागू करत हा प्रयोग होऊ दिला नाही.तसेच या सर्व प्रक्रियेत सहभागी असलेल्यांविरुद्ध गुन्हे दाखल केले. मतदार असलेल्या ग्रामस्थांच्या शंका निरसन करण्याचे काम निवडणूक आयोगाचे आहे,त्यांनी गावक-यांच्या समक्ष येऊन यांच्या शंकांचे निरसन करावे,त्यांचे म्हणने ऐकावे,असे शरद पवार म्हणाले.ईव्हीएम बंद होणार नाही तोपर्यंत आम्ही गप्प बसणार नाही,असा निर्धार मारकडवाडीच्या ग्रामस्थांनी केला आहे.महाराष्ट्राच्या जनतेने विरोधकांना चारही मुंड्या चित्त केले आहे,त्यामुळे त्यांनी ईव्हीएमचे रडगाणे न गाता विकासाचे गाणे गायला पाहिजे,असा टोला उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी हाणला.पटोले स्वत: २०० मतांनी तर रोहित पवार ११०० मतांनी जिंकले,मग काय म्हणायचं?असा सवाल शिंदे यांनी केला मात्र,टपाल मते नसती तर माझा परावभव ईव्हीएममुळे अटल होता,असा दावा निकालानंतर नाना यांनी केला.टपाल मतांमध्ये कोणतीही हेराफेरी अद्याप तरी शक्य झाली नाही,हेच लोकशाहीचे यश म्हणावे लागेल.

देशात विरोधी पक्ष प्रभावशाली होऊ नये याची दक्षता घेतली जात असून महाराष्ट्राच्या जनतेमध्ये या निकालानंतर प्रचंड अस्वस्था दिसून येत असल्याचे शरद पवार म्हणाले.शरद पवारांच्या विजयी आमदारांची मुंबईत बैठक पार पडली,यात विजयी आमदारांनी देखील ईव्हीएमवर शंका उपस्थित केली!आपल्या मतदारसंघातील अनेक गावांमधून लोकसभा सारखी मते मिळाली नसल्या बाबत आश्‍चर्य व्यक्त केले. पराभूत उमेदवारांनी देखील ९० टक्के टपाली मते पक्षाला मिळूनसुद्धा ईव्हीएममध्ये उलटे निकाल लागण्याबाबत आश्‍चर्य व्यक्त केले.पक्षाने उभ्या केलेल्या ८६ जागांपैकी फक्त १० आमदार निवडून आले.

या निकालानंतर मनसेचे अध्यक्ष राज ठाकरे यांनी देखील एक्सवर ’अनाकलनीय’अशी पोस्ट केली.लोकांनी मनसेला मते दिली आहेत मात्र,ती आपल्यापर्यंत पोहोचलीच नाही ,आपल्याला झालेले मतदान मध्येच गायब झाले आहेत त्यामुळे या निकालावर विश्‍वास ठेऊ नका,असा सरळ आरोप राज ठाकरे यांनी केला.अश्‍या प्रकारच्या निवडणूका होत असतील तर त्या न लढलेल्याच ब-या,अशी बोचरी टिका देखील केली.अजित पवारांचे ४-५ आमदार देखील निवडून आले नसते असे वातावरण महाराष्ट्रा त होते मात्र,त्यांचे ४२ आमदार निवडून आले,यावर कोणाचा तरी विश्‍वास बसेल का?असा सरळ प्रश्‍न त्यांनी केला.ज्यांच्या भरवश्‍यावर इतकी दशके राजकारण केले त्या शरद पवारांना फक्त १० जागा!हे अनाकलनीय असल्याचे राज ठाकरे म्हणाले.लोकसभेत ज्यात काँग्रेसचे महाराष्ट्रातून सर्वाधिक खासदार निवडून आले त्यांचे फक्त १५ आमदार!लोकसभेत ज्या अजित पवारांच्या पक्षाला फक्त १ खासदार निवडून आणता आला,त्यांचे ४२ आमदार निवडून येतात!हा संशोधानाचा विषय असल्याचे राज ठाकरे म्हणाले.

राज ठाकरेंच्या प्रश्‍नांना अजित पवार गटाचे मुख्य प्रवक्ते आनंद परांजपे यांनी उत्तर देत,विधानसभेत १२८ जागा लढवून एक ही जागा न मिळालेल्या मनसेवर पक्ष चिन्ह वाचवण्याची नामुष्कि ओढवली असल्याची टिका केली.दीड टक्के मते मिळविणा-या राज ठाकरे यांनी राष्ट्रवादी काँग्रेस अजित पवार गटाला ४२  जागा कश्‍या मिळाल्या याच्यावर चिंतन करण्यापेक्षा आपला पक्ष,नेते,कार्यकर्ते कसे टिकतील आणि महाराष्ट्रातील जनता आपली भूमिका स्वीकारेल का यावर आत्मचिंतन करावे,असा सल्ला दिला.

कायदेतज्ज्ञ ॲड.असीम सरोदे यांनी तर महाराष्ट्राची निवडणूक जिंकण्यासाठी अधिका-यांचा ईस्त्रायल दौरा झाल्या असल्याचा खळबळजनक आरोप २९ एप्रिल २०२५ रोजी पुण्यात पत्रकार परिषद घेऊन केला.कृषी तंत्रज्ञानाचा अभ्यास करण्याचे कारण पुढे करुन २०१९ मध्ये फडणवीस सरकारचा कार्यकाळ संपत असताना मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी काही अधिका-यांना इस्त्रायलला पाठविले.निवडणुकांमध्ये माहिती तंत्रज्ञानाचा प्रभावी वापर करुन निवडणूका कशा जिंकायच्या,याचा अभ्यास करण्यासाठी हे उच्च पदस्थ अधिकारी इस्त्रायलला गेल्याची बाब उघडकीस आल्याचा आरोप ॲड.सरोदे यांनी केला.नियमांचे पालन न करता हा दौरा आयाेजित करण्यात आला होता.याबाबत उच्च न्यायालयात २०२१ मध्येच याचिका दाखल करण्यात आली होती मात्र,अद्याप ही याचिका प्रलंबित असल्याची माहिती त्यांनी दिली.न्यायालयाचे लक्ष पुन्हा याचिकेकडे वेधण्यासाठी हस्तक्षेप याचिका दाखल केली असल्याचे त्यांनी सांगितले.गृहमंत्री असताना अनिल देशमुखांनी या प्रकरणाची चौकशी सुरु केली होती मात्र,त्यांच्यावर १०० कोटींच्या लाचेचा आरोप करुन त्यांच्या मागे ईडीसह सर्व केंद्रीय तपास यंत्रणांचा ससेमिरा लावण्यात आला,असा आरोप ॲड.सरोदे यांनी केला.महत्वाचे म्हणजे अशा परदेश दौ-यासाठी मुख्यमंत्री,अर्थमंत्री किवा मुख्यमंत्र्यांच्या प्रधान सचिवांची स्वाक्षरी असणे आवश्‍यक आहे,मात्र,कोणाचीही स्वाक्षरी नसताना या दौ-यासाठी पैसे मंजूर करण्यात आल्याची कागदपत्रे त्यांनी सादर केली.या दौ-याबाबत फडणवीस माहिती लपवित असल्याचा आरोप याप्रसंगी ॲड.सरोदे यांनी केला.

राहूल गांधी यांनी निवडणूक आयोगावर कर्नाटकालील अलंद मतदारसंघासह महाराष्ट्रातील राजु-यात ६ हजार ८८१ अवैध मतदान व मतचोरीचे आरोप केले.यानंतर राजु-यात मतचोरी प्रकरणी गुन्हा दाखल करण्यात आला.यावर प्रशासनाने स्वत:हून व वेळेवर केलेल्या कारवाईमुळे ही बनावट नोंदणी रोखली असल्याची पाठ थोपटून घेतली.निवडणूक अधिकारी कार्यालयाने प्रसिद्धी पत्रकाद्वारे हे म्हटले.महत्वाचे म्हणजे या प्रकरणातील ७ हजार ५९२ अर्जांपैकी ६ हजार ८६१ अर्ज रद्द ठरविण्यात आल्याची माहिती निवडणूक अधिकारी कार्यालयाने दिली.(कर्नाटक सरकारने गठीत केलेल्या एसआयटीने अलंद मतदारसंघात एका मतदाराचे नाव वगळण्यासाठी ८० रुपये डेटा सेंटर ऑपरेटरने घेतले असल्याचे चौकशीत पुढे आणले.असे ४.८ लाख रुपये डेटा सेंटर ऑपरेटर्सना देण्यात आले.एसआयटीने भाजप नेते सुभाष गुत्तेदार यांच्या मालमत्तेवर छापे टाकून त्यांचा मुलगा हर्षनंदा,संतोष व सीए मल्लिकार्जुन यांच्या घराची झडती घेत ७ लॅपटॉप,मोबाईल जप्त केले.मतदार यादीतील बदल करण्यासाठी ७५ मोबाईल्सचा वापर करण्यात आला होता.हे मोबाईल क्रमांक पोल्ट्री फॉर्म कामगार ते चक्क पोलिसांच्या नातेवाईकांचे असल्याचे एसआयटीच्या चौकशीत समोर आले!)