ओ जानेवाले हो सके तो लौट के आना…

संगीत मुकेश यांच्यासाठी एक साधना होती त्यामुळेच मुकेश यांनी गायलेली हजारो गाणी अजरामर झाली.मुकेश यांच्या स्वरांची जादू त्या काळातील जवळपास सर्वच प्रस्थापित अभिनेत्याच्या डोक्यावर चढून बोलत होती.हिंदी चित्रपटसृष्टितील शहनशांह दिलीप कुमार पासून तर शतकाचा महानायक अमिताभ बच्चनपर्यंत मुकेश यांनी पार्श्वगायन केले आहे.अमिताभ बच्चनसाठी गायलेले ‘कभी कभी मेरे दिल मे ख्याल आता है‘‘मै पल दो पल का शायर’ही गाणी आज ही तितकीच लोकप्रिय असून अमिताभ बच्चनला या सुरांसोबत पुन्हा-पुन्हा पडद्यावर बघणे आज ही प्रेक्षकांना तितकंच सुखद वाटतं.खलनायक अजितसाठी मुकेश यांनी ‘बारात’चित्रपटात ’मुफ्त हूये बदनाम’,शत्रुघ्न सिन्हा यांच्यासाठी ‘मिलाप’चित्रपटात ’कई सदियो से कई जन्मो से’शम्मी कपूरसाठी ‘ब्लफ मास्टर’साठी ‘सोचा था प्यार हम ना करेंगे’ही आगळीवेगळी गाणी मुकेश यांनी गायली.मुकेश यांनी राजकपूर यांचे मोठे चिरंजीव रणधीर कपूर यांच्यासाठी ’कल आज और कल’तसेच ’धरमकरम’चित्रपटात पार्श्वगायन केले.

संगीतकार नौशाद,शंकर जयकिशन,रोशन,खैय्याम,मदनमोहन,सलील चौधरी,कल्याणजी आनंदजी,लक्ष्मीकांत प्यारेलाल,उषा खन्ना,ब्रजभूषण,अनिल विश्‍वास,कनु घोष,सोनिक आेमी या सर्व संगीतकारांसोबत मुकेश यांनी पार्श्वगायन केले.

मुकेश यांना अनेक ‘फिल्म फेअर ’तसेच ‘राष्ट्रीय ‘पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले.१९५९ साली आलेल्या ‘अनाडी‘चित्रपटातील ‘सब कुछ सिखा हमने ना सिखी होशियारी’,१९७० साली आलेला चित्रपट ‘पहचान’मधील ’सबसे बडा नादान वही है’,१९७२ मधील ’बेईमान’चित्रपटातील ’जय बोलो बेईमान की’,१९७६ साली प्रदर्शित झालेला ’कभी कभी’चित्रपटातील ‘कभी कभी मेरे दिल में खयाल आता हैं’या सर्व गीतांसाठी फिल्म फेअर पुरस्कार मिळाता तर १९७३ साली आलेल्या ‘रजनी गंधा’चित्रपटातील ’कई बार यूं भी देखा है,ये तो किस्मत की रेखा है’या गीतासाठी त्यांना राष्ट्रीय पुरस्कार प्राप्त झाला आहे.१९७६ मध्ये ‘कभी कभी’साठी फिल्म फेअरसाठी नावाची घोषणा जेव्हा झाली त्यावेळी मुकेश या जगात नव्हते!

‘यहूदी’चित्रपटातील ‘ये मेरा दिवानापन है’,होठो पे सच्चाई रहती है’ (जिस देश में गंगा बहती है)‘ज्योत से ज्योत जलाते चलो’,(संत ज्ञानेशवर)‘फूल तुम्हे भेजा है खत में’(सरस्वती चंद्र)’दिवानो से ये मत पुछो दिवानो पे क्या गुजरी है’ (उपकारचित्रपटातील ’चांद सी मेहबूबा हो मेरी कब’ ),(हिमालय की गोद मे) ’दूनिया बनानेवाले कया तेरे मन मे समाई’ (तिसरी कसम)’मुबारक हो सबको’,(मिलन),’आया ना हमको प्यार जताना’(पहचान),जाने कहां गये वो दिन’(मेरा नाम जोकर),‘आंसू भरी है ये जीवन की राहे’(परवरिश),तारो मे सजके,मुकेश यांनी गायलेल्या या अजरामर गीतांचा विसर होणे शक्य नाही.

२७ ऑगस्ट १९७६ साली अमेरिकेच्या डेट्रॉएट शहरात कार्यक्रमासाठी गेले असता ह्दयघाताने त्यांचा मृत्यू झाला.लता मंगेशकर या देखील त्या कार्यक्रमात त्यांच्यासोबत होत्या.लता मंगेशकर यांना या मानसिक धक्क्यातून सावरायला खूप काळ जाऊ द्यावा लागला.मुकेश यांच्या मृत्यूनंतर लता मंगेशकर यांनी परदेस दौ-यावर जाणे थांबवून दिले होते,असे एका मुलाखतीत लता मंगेशकर यांनीच सांगितले होते.राज कपूर यांनी तर ’माझी आवाज मी गमावून बसलो’अशी भावूक प्रतिक्रिया दिली होती.